Əmlakın yanğından və digər əlavə risklərdən sığortası

FƏRDİ QƏZA SIĞORTASININ QAYDALARI

Yüklə

FƏRDİ QƏZA SIĞORTASININ
QAYDALARI

ÜMUMİ MÜDDƏALAR

Bu Qaydalar Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu və digər normativ-hüquqi aktlara uyğun olaraq
hazırlanmışdır.
Bu Qaydalarla müəyyən olan sığorta növü fərdi qəza sığortası sinfinə aiddir.

1. SIĞORTA PREDMETİ VƏ SIĞORTA TƏMİNATININ ƏHATƏ DAİRƏSİ
1.1. Bu Qaydalar üzrə sığorta predmeti sığorta müqaviləsi üzrə sığortalanan əmlak mənafelərinin
aid olduğu fiziki şəxsdir.
1.2. Fərdi qəza sığortası üzrə sığortaçı bu şərtlər daxilində Sığorta olunanın sığorta müddəti
ərzində məruz qalacağı bədbəxt hadisələrin nəticələrinə qarşı təminat verir.
1.3. Bu sığorta növündə bədbəxt hadisə dedikdə, Sığorta olunanın iradəsindən asılı olmayan onun
həyatına və sağlamlığına zərər vuran qəfil, öncədən görünməyən və təsadüfi hadisə başa düşülür.

2. SIĞORTANIN ƏRAZİSİ
Sığorta, sığorta şəhadətnaməsində başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, Azərbaycan Respublikası
ərazisində qüvvədədir.

3. SIĞORTA TƏMİNATININ NÖVLƏRİ
3.1. Bədbəxt hadisə nəticəsində ölüm;
3.2. Bədbəxt hadisə nəticəsində daimi əlillik;
3.3. Qəflətən və gözlənilmədən otağa dolan qazların tənəffüsündən baş verən ölüm hadisəsi;
3.4. İlan və ya həşəratların çalması nəticəsində zəhərlənmələr;
3.5. Quduzlaşmış heyvanın Sığorta olunanın dişləməsi nəticəsində quduzlaşmaya görə baş verən
ölüm və ya bədən xəsarəti;
3.6. Yanıqlardan və ani bir hərəkət nəticəsində əzələ və sinir sisteminin zədələnməsi, burxulması
və qopması.

4. BƏDBƏXT HADİSƏ
Bu sığorta növündə bədbəxt hadisə dedikdə, Sığorta olunanın iradəsindən asılı olmayan onun
həyatına və sağlamlığına zərər vuran qəfil, öncədən görünməyən və təsadüfi hadisə başa düşülür.

5. SIĞORTA TƏMİNATINA DAXİL OLMAYAN ZƏRƏR (İSTİSNALAR)
5.1. Sığorta təminatı aşağıdakı hallar nəticəsində baş verən bədbəxt hadisələri əhatə etmir:
5.1.1. Müharibə və ya müharibə əməliyyatları, manevrlər və digər hərbi tədbirlər;
5.1.2. Vətəndaş müharibəsi, hər cür xalq iğtişaşları, tətillər;
5.1.3. Sığorta olunanın cinayət törətməsi və ya buna təşəbbüs zamanı ölməsi və ya bədən xəsarəti
alması;
5.1.4. Sığorta olunanın təhlükədə olan insan və malları xilas etmək halları istisna olmaqla, özünü
bilərəkdən təhlükəyə atması;
5.1.5. Nüvə partlayışı, radiasiya və radioaktiv çirklənmə;
5.1.6. Hər hansı düşüncə və ruhi vəziyyətdən asılı olmayaraq intihar və intihara təşəbbüs;
5.1.7. Spirtli içki qəbulu nəticəsində ölüm, sığorta təminatına daxil olan qəzanın tələb etmədiyi
təqdirdə narkotik maddədən istifadə, dərman və zəhərli maddələrin qəbulu;
5.1.8. Sığorta təminatına daxil olan qəzanın tələb etmədiyi təqdirdə, aparılan cərrahiyyə
əməliyyatları və müxtəlif növ şüaların qəbulu;
5.1.9. Zəlzələ, sel, vulkan püskürməsi və torpaq sürüşməsi;
5.1.10 Bütün növ xəstəliklər və onların nəticələri
5.1.11 Sığorta hadisəsinin nəticəsində baş verməyən suda boğulmalar.

6. ƏLAVƏ SIĞORTA HAQQI MÜQABİLİNDƏ SIĞORTA TƏMİNATINA DAXİL
EDİLƏN ZƏRƏR
6.1. Motosiklet və motorlu velosiped sürmək və onlara minmək;
6.2. Açıq dənizdə balıqçılıq, balıq ovu, qaban və digər vəhşi heyvanların ovlanması və dağ
yüksəkliklərində ovçuluq;
6.3. Alpinizm, qar və ya buz üzərində idman oyunları (xizək idmanı, xokkey və bobsley kimi),
maneəli cıdır yarışları, solo, reqbi, qılınc oynatma, təkbətək döyüş, boks, basketbol, futbol və
yelkənli qayıq yarışları, ağırlıqqaldırma və peşəkar idman növləri;
6.4. Bütün növ idman müsabiqələri, sürət yarışları;
6.5. Sərnişin kimi uçmaq halı istisna olmaqla, havada bütün növ uçuşlar və həmçinin təlim
uçuşları;
6.6. Azərbaycan Respublikası sərhədlərindən kənarda baş verən bədbəxt hadisələr.

7. SIĞORTA TƏMİNATININ NÖVLƏRİ VƏ ÖDƏNİŞLƏRİN HƏCMİ
7.1 Ölüm;
Sığorta olunan, sığorta hadisəsinin baş verməsi nəticəsində dərhal və ya hadisə baş verən
tarixindən etibarən bir il ərzində həmin hadisədən aldığı zədədən vəfat edərsə, sığorta məbləği
sığorta şəhadətnaməsində göstərilən sığortadan faydalanana, sığortadan faydalanan yoxdursa,
sığorta olunanın qanuni varislərinə ödənilir.
Sığorta olunan sığortadan faydalananı yazılı ərizəsi ilə təyin edir.
7.2 Ömürlük əlillik təminatı;
Sığorta olunan, sığorta şəhadətnaməsi ilə təminat verilən hadisənin baş verdiyi anda və ya
hadisənin baş vermə tarixindən etibarən iki il ərzində həmin hadisədən aldığı zədədən ömürlük
əlil olarsa, ömürlük əlil olmaya görə verilən sığorta məbləği tibbi müalicənin başa çatmasından
və ömürlük əlil olmanın qəti olaraq təsdiq edilməsindən sonra ödəniş cədvəlində göstərilən
nisbətlərə uyğun olaraq sığorta olunana ödənilir.
Ödəniş cədvəli fərdi qəza sığortasının ümumi şərtlərinə əlavə edilərək sığorta olunana
(sığortalıya) təqdim edilir. Sığortalının tələbinə əsasən, həmçinin, onun tərəfindən ödənilməli
olan sığorta haqqına müvafiq olaraq, həmin cədvəldəki təminatlar Sığortalıya tam və ya qismən
verilə bilər.
Ödəniş cədvəlində göstərilməyən xəsarətlər, yüngül xəsarət olsa belə, əhəmiyyət dərəcələrinə
görə cədvəldə göstərilən nisbətlərə uyğun olaraq müəyyən edilir.
Ömürlük əlil olmanın nisbətləri müəyyən edilərkən sığorta olunanın ixtisas və sənəti (peşəsi)
nəzərə alınmır.
Bədənin bir üzvünün və ya üzvün bir hissəsinin itirilməsi dedikdə, həmin üzvün və ya üzvün bir
hissəsinin heç bir iş görə bilməməyi və tamamilə istifadəsiz hala düşməsi başa düşülür.
Hadisə baş verməmişdən əvvəl də heç bir iş görə bilməyən və istifadəsiz halda olan bədən
üzvünün və ya üzvün bir hissəsinin itirilməsinə görə sığorta ödənişi verilmir.
Hadisə baş verməmişdən əvvəl qismən əlil olmuş bədən üzvünün və ya üzvün bir hissəsinin
əlillik nisbəti hadisə nəticəsində artarsa, sığorta ödənişi hadisədən əvvəlki nisbət ilə hadisədən
sonrakı nisbət arasındakı fərqə əsasən hesablanır.
Eyni bir hadisə nəticəsində bədənin müxtəlif üzvlərində və ya müxtəlif üzvlərin hissələrində
əmələ gələn əlilliyə görə ayrı-ayrılıqda hesablanan ödənişlərin ümumi məbləği sığorta
şəhadətnaməsində göstərilən sığorta məbləğindən çox ola bilməz.
Sığorta olunan solaxay olarsa, yuxarıdakı cədvəldə sağ və sol əl üçün müəyyən edilən nisbətlər
əksinə tətbiq edilir.
7.3. Sığorta şəhadətnaməsində göstərilən müddət ərzində baş vermiş bədbəxt hadisə nəticəsində
yaranan və TSEK tərəfindən təsdiq olunmuş 1-ci qrup əlillik zaman sığorta məbləğinin 100%-i
həcmində, 2-ci qrup əlillik zamanı sığorta məbləğinin 80% -i, 3-cü qrup əlillik zamanı sığorta
məbləğinin 50% həcmində ödəniş edilir.
7.4. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə ödəniş (gündəlik ödəniş)
Sığorta olunan, hadisə nəticəsində iş qabiliyyətini müvəqqəti olaraq itirərsə, ona sığorta
şəhadətnaməsində göstərilən gündəlik ödəniş məbləği ödənilir.
Sığorta olunan iş qabiliyyətinə qismən malik olduğu və ya iş qabiliyyətinin qismən bərpa edildiyi
hallarda, həmin tarixdən etibarən gündəlik ödəniş məbləği 50% azaldılır.
7.5. Müalicə xərclərinə görə ödəniş;
Əgər müalicə xərcləri sığorta təminatına daxil edilmişdirsə, şəhadətnamədə ayrıca göstərməklə,
sığortaçı hadisənin baş verdiyi tarixdən etibarən bir il ərzində müəyyən edilmiş həkim haqqı ilə
dərman, radioqrafiya, vanna, masaj, xəstəxana və digər müalicə xərclərini (nəqliyyat xərcləri
istisna olmaqla) sığorta şəhadətnaməsində bu təminat üçün göstərilən məbləğ həddində ödəyir.
Qəza nəticəsində təbii və ya süni dişlərə dəyən xəsarətin aradan qaldırılması üçün çəkilən protez
xərclərinə görə verilən sığorta ödənişi müalicə xərcləri məbləğinin 10%-dən çox ola bilməz.
Müalicə xərcləri üçün sığorta olunanın işlədiyi müəssisə və ya qanunvericiliyə əsasən müəyyən
edilmiş icbari sığortaya əsasən verilən bütün ödənişlər sığortaçının ödəyəcəyi ödənişdən çıxılır.
Müalicə xərclərinin müxtəlif sığortaçılar tərəfindən ödənilməsi hallarında bu xərclər həmin
sığortaçılar arasında onların təminat nisbətinə uyğun olaraq bölüşdürülür.
7.6. Sığortaçı müalicə xərclərini ödədikdən sonra cavabdeh üçüncü şəxslərə qarşı ödəmiş olduğu
məbləğ həcmində subroqasiya qaydada iddia qaldıra bilər.
7.7. Sığorta hadisəsi nəticəsində eyni zamanda həm ölüm, həm də ömürlük əlil olmağa görə
ödəniş verilmir. Ancaq ömürlük əlillik təminatı almış sığorta olunan, hadisənin baş verdiyi
tarixdən etibarən bir il ərzində həmin hadisə nəticəsində vəfat edərsə, sığorta olunana ömürlük
əlil olmağa görə verilmiş ödəniş ilə ölüm təminatı ödənişi arasındakı fərq onun hüquqi varislərinə
ödənilir.
7.8. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə verilən ödəniş və müalicə xərcləri ölüm və
ya ömürlük əlilliyə görə verilən ödənişdən çıxılmır.

8. BƏDBƏXT HADİSƏNİN NƏTİCƏSİNİN AĞIRLAŞMASINA GÖRƏ ÖDƏNİŞ
Sığorta hadisəsindən meydana gələn xəsarətlərin nəticəsi qəzadan əvvəl mövcud olan və ya
sonradan meydana gələn, lakin hər halda qəza ilə heç bir əlaqəsi olmayan xəstəlik, daxili
pozuntular və ya sığorta olunanın günahı ucbatından müalicənin düzgün və ya keyfiyyətsiz
aparılmasına görə sığorta olunanın vəziyyəti ağırlaşarsa, ödənilməli olan ödənişin məbləği
ağırlaşmış nəticəyə görə deyil, eyni hadisənin tamamilə sağlam bir şəxsdə tibbi müalicənin tam
və düzgün bir şəkildə aparılması şərtlə tələb edilən müalicə xərclərinə uyğun müəyyən edilir.

9. SIĞORTANIN MÜDDƏTİ, TƏMİNATIN BAŞLANMASI VƏ SONA ÇATMASI
Sığorta, əgər sığorta şəhadətnaməsində başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, sığorta şəhadətnaməsində
göstərilmiş başlanma və sona çatma tarixlərində Azərbaycan vaxtı ilə saat 24.00-da başlayır və
saat 24.00-da sona çatır.

10. SIĞORTA HAQQININ ÖDƏNİLMƏSİ VƏ SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNİN
QÜVVƏYƏ MİNMƏSİ
10.1. Sığorta haqqının bütövlükdə və ya hissələrlə ödənilməsi razılaşdırıla bilər. Sığorta haqqı
(sığorta haqqının birinci hissəsi) sığorta şəhadətnaməsi təqdim olunan zaman, (qalan hissələr isə
sığorta şəhadətnaməsində göstərilən tarixlərdə) ödənilməlidir.
10.2. Sığorta haqqı (birinci hissəsi) sığorta şəhadətnaməsi təqdim olunan zaman ödənilməsə,
sığortaçı sığorta ilə əlaqədar heç bir məsuliyyət daşımır və bu şərt sığorta şəhadətnaməsində
yazılmalıdır.
10.3. Sığorta haqqının hissələrlə ödənilməsi razılaşdırıldığı halda sığorta hadisəsi baş verdiyi
zaman ödənilməli olan bütün hissələr sığorta ödənişindən bir dəfəyə çıxılır və bu şərt sığorta
şəhadətnaməsində yazılmalıdır.
10.4. Sığorta haqqının hissələrlə ödənilməsi razılaşdırıldığı hallarda, hissələrdən hər hansı biri
şəhadətnamədə göstərilən vaxta ödənilməzsə, Sığortaçı onun ödənilməsi üçün yazılı surətdə
15(on beş) günədək müddət müəyyən edə bilər. Hər bir halda sığorta haqqı və ya onun
razılaşdırılmış ilk hissəsi sığorta müqaviləsi bağlandığı gündən 1 aydan gec olmayaraq
ödənilməlidir. Müəyyən olunmuş gün ərzində sığorta haqqı ödənilməzsə sığorta şəhadətnaməsi
etibarsız hesab olunacaq. Ləğv etmənin hüquqi qüvvə qazandığı tarixə qədər keçən müddətin
sığorta haqqı gün hesabına görə hesablanır və artıq qalan məbləğ sığorta olunana qaytarılır.
10.5. Əgər sığorta şəhadətnaməsində sığorta haqqının (birinci hissəsinin) ödənilməsinə qədər
sığorta şəhadətnaməsinin qüvvəyə minməsi nəzərdə tutulmuşdursa, sığorta haqqı (birinci hissə)
sığorta şəhadətnaməsi qüvvəyə mindiyi andan 15 (on beş) gün ərzində ödənilməlidir.
Sığorta haqqı (birinci hissə) göstərilən müddət ərzində sığortaçıya ödənilməzsə sığorta
şəhadətnaməsi öz qüvvəsini itirir.

11. SIĞORTA OLUNANIN MÜQAVİLƏ BAĞLANDIĞI ZAMAN MƏLUMAT
VERMƏK VƏZİFƏLƏRİ
Sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığorta olunan (sığortalı) sığorta riskinin müəyyən olunması və
sığorta haqqının hesablanması üçün zəruri və ona məlum olan bütün halları və məlumatı
sığortaçıya bildirməlidir.
Sığorta olunanın (sığortalının) bildirdiyi məlumatın yanlış və ya yarımçıq olması aşkar olunarsa:
11.1. Sığorta olunanın (sığortalının) bu hərəkəti qəsdən etdiyi müəyyən olunarsa, sığortaçı
vəziyyəti öyrəndiyi tarixdən etibarən 1 (bir) ay ərzində sığorta şəhadətnaməsini ləğv edə bilər və
sığorta hadisəsi baş verərsə ödəniş verməz. Belə olan halda sığortaçı ödənilmiş sığorta haqqını
qaytarmaya bilər;
11.2. Sığorta olunanın (sığortalının) bu hərəkəti qəsdən etmədiyi müəyyən olunarsa, sığortaçı
vəziyyəti öyrəndiyi tarixdən etibarən 1 (bir) ay ərzində sığorta şəhadətnaməsini ləğv edə bilər,
sığorta şəhadətnaməsinin şərtlərini dəyişdirmək və ya əlavə sığorta haqqı almaqla sığorta
şəhadətnaməsini qüvvədə saxlaya bilər.
Əgər Sığorta olunanın (sığortalı) şəhadətnamənin şərtlərinin dəyişdirilməsinə və ya əlavə sığorta
haqqı ödəməyə razı olmazsa, sığorta şəhadətnaməsi bu dəyişikliyin baş verdiyi andan etibarsız
sayılır.
Sığorta olunan (sığortalı) 15 (on beş) gün ərzində əlavə sığorta haqqını ödəməzsə sığorta
şəhadətnaməsi ləğv edilmiş hesab olunur;
11.3. Vaxtında istifadə olunmayan ləğvetmə və ya əlavə sığorta haqqı tələb etmək hüququ
qüvvədən düşür;
11.4. Sığorta olunanın (sığortalının) hərəkətinin qəsdən edilmədiyi hallarda sığortaçı vəziyyəti
öyrənməmişdən əvvəl və ya sığortaçının sığorta şəhadətnaməsinin ləğv olunmasını tələb edə
biləcəyi müddət ərzində və yaxud şəhadətnamə ləğv edilmiş hesab olunana qədər keçən müddət
ərzində sığorta hadisəsi baş verərsə, sığortaçı ödənilən sığorta haqqı ilə ödənilməli olan sığorta
haqqı arasındakı nisbət həcmində ödənişi azalda bilər.

12. SIĞORTA MÜDDƏTİ ƏRZİNDƏ SIĞORTA OLUNANIN (SIĞORTALININ)
MƏLUMAT VERMƏK VƏZİFƏLƏRİ
12.1. Sığorta şəhadətnaməsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində Sığorta olunan (sığortalı), sığorta
müqaviləsi bağlanan zaman sığortaçıya bildirdiyi hallarda baş verən, həmçinin sığorta riskinə
əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə biləcək və ona məlum olan digər dəyişikliklər (ixtisas və iş yerinin
dəyişməsi, korluq və karlıq halları, epilepsiya, tam və ya qismən iflic olma, vərəm, ruhi və sinir
xəstəlikləri və s.) haqqında məlumatı 8 (səkkiz) gün ərzində sığortaçıya yazılı şəkildə verməyə
borcludur.
12.2. Sığorta riskinin artmasına təsir edən hallar barəsində məlumatı aldıqdan sonra sığortaçı 8
(səkkiz) gün ərzində sığorta şəhadətnaməsinin şərtlərinə dəyişiklik etmək və ya artan riskə
mütənasib olaraq əlavə sığorta haqqının ödənilməsini tələb etmək hüququna malikdir.
12.3. Əgər Sığorta olunan (sığortalı) 8 (səkkiz) gün ərzində sığorta şəhadətnaməsinə edilən
dəyişikliklərlə razılaşmazsa və yaxud əlavə sığorta haqqı ödəməkdən imtina edərsə, sığorta
şəhadətnaməsi riskdə dəyişikliyin baş verdiyi andan etibarsız sayılır.
Bu halda istifadə edilməyən günlərə aid sığorta haqqı gün hesabına görə hesablanır və artığı geri
qaytarılır.
12.4. Ləğvetmə hüququndan vaxtında istifadə olunmazsa, sığorta şəhadətnaməsi qüvvəsində
qalmış olur.
12.5. Sığorta olunanın (sığortalının) dəyişiklik barədə sığortaçıya xəbər vermədiyi hallarda
sığortaçı, edilmiş dəyişikliyi öyrəndikdən sonra 8 (səkkiz) gün ərzində sığorta şəhadətnaməsini
ləğv etməzsə və ya əlavə sığorta haqqı ödəmək şərtlə sığortanın davam etdirilməsinə razı
olduğunu bildirməzsə, sığortaçının ləğvetmə hüququ qüvvədən düşür.
12.6. Tərəflər əlavə sığorta haqqının ödənilməsində razılığa gələ bilməzlərsə, Sığorta
olunan(sığortalı) də ləğvetmə hüququndan istifadə edə bilər. Bu zaman sığorta şəhadətnaməsi,
ləğv etmə xəbərdarlığı ilə qüvvədən düşür və istifadə edilməyən günlərə aid sığorta haqqı qısa
müddətli sığorta kimi hesablanaraq artığı geri qaytarılır.
12.7. Dəyişikliklər riskin baş vermə ehtimalını azaltmış olarsa və sığorta haqqının azaldılmasını
tələb edərsə, dəyişiklik barədə məlumatın verildiyi tarixdən etibarən sığorta haqqı qısa müddətli
sığorta kimi hesablanaraq artığı geri qaytarılır.
12.8. Bu maddəyə görə məlumat vermə öhdəliyinə əməl edilmədiyi və dəyişikliyin riskin baş
vermə ehtimalını artırdığı təqdirdə, sığortaçı hadisə baş verdiyi zaman məsuliyyət daşımır. Hətta
riskin baş vermə ehtimalının artması ilə baş verən sığorta hadisəsi arasında heç bir əlaqə olmasa
belə sığortaçı məsuliyyətdən azaddır.

13. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNƏ VAXTINDAN ƏVVƏL XİTAM VERİLMƏSİ
13.1 Sığorta qanunvericiliyində və ya könüllü sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş hallarda,
həmçinin tərəflərin başqa cür razılaşmasına əsasən, sığorta müqaviləsinə sığortalının və ya
sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verilərkən, bu barədə bir tərəf digərinə ən azı 30 gün
əvvəl (sığorta müqaviləsi beş ildən çox müddətə bağlanmış olduqda 60 gün, 3 aydan az müddətə
bağlanmış olduqda isə 5 iş günü əvvəl), tələbini əsaslandırdığı yazılı bildiriş göndərməlidir.
13.2 Sığorta müqaviləsinə(qrup halında sığorta zamanı həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta
predmetinə münasibətdə) Sığortalının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə, sığorta
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, Sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin
aparılması xərclərini çıxmaqla müqavilənin(qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər
hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını ona
qaytarır; əgər bu tələb Sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə
bağlıdırsa, Sığortaçı sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı
bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə Sığortalıya qaytarır.
13.3 Sığorta müqaviləsinə(qrup halında sığorta zamanı, həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta
predmetinə münasibətdə) sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə o, sığorta
haqlarını(qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə
ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə Sığortalıya qaytarır; əgər bu tələb Sığortalının sığorta
müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, Sığortaçı həmin müqavilə üzrə
işlərin aparılması xərcləri çıxılmaqla, müqavilənin qurtarmamış müddəti üçün sığorta
haqlarını(qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə
ödənilmiş sığorta haqlarını) qaytarır.
13.4 Sığorta müqaviləsinə(qrup halında sığorta zamanı həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta
predmetinə münasibətdə) vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək
sığortaçı tərəfindən Sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqına(qrup halında sığorta zamanı həm də
müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarına) bərabər və ya ondan
çox miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, sığorta haqqı(qrup halında sığorta zamanı həm də
müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqları) Sığortalıya qaytarılmır.
13.5 Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək
Sığortaçı tərəfindən Sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqından(qrup halında sığorta zamanı həm də
müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarından) az miqdarda
sığorta ödənişi verilmişdirsə, həmin sığorta haqqı məbləği ilə sığorta ödənişi məbləği arasındakı
fərq miqdarında sığorta haqqının Sığortalıya qaytarılması müvafiq olaraq bu Maddənin 12.1-ci və
12.2-ci bəndlərində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir.
13.6 Sığorta müqaviləsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyində müəyyən
edilmiş qaydada xitam verilmiş hesab edildikdə, Sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması
xərclərini çıxmaqla müqavilənin (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir
sığorta predmetinə münasibətdə) qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını, bu Maddənin 12.3-
cü və 12.4-cü maddələrinin tələbləri nəzərə alınmaqla, Sığortalının qanuni nümayəndəsinə
qaytarır.
13.7 Əgər Sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, işlərin aparılması xərcləri
dedikdə inzibati xərclər və sığorta ödənişi nəzərdə tutulur.
ZƏRƏR VƏ ÖDƏNĠġ.

14. SIĞORTA HADİSƏSİ ZAMANI SIĞORTA OLUNANIN (SIĞORTALININ)
VƏZİFƏLƏRİ
Sığorta olunan (sığortalı), sığorta şəhadətnaməsində göstərilən sığorta risk baş verdiyi zaman
zərərin qarşısını almaq və ya miqdarını azaltmaq üçün zəruri və məqsədəuyğun tədbirlər
görməlidir. Zərərin qarşısını almaq və ya miqdarını azaltmaq məqsədilə çəkilən məqsədyönlü
xərclər sığortaçı tərəfindən ödənilir.

15. SIĞORTA HADİSƏSİ BAŞ VERDİKDƏN SONRA SIĞORTA OLUNANIN
(SIĞORTALININ) VƏZİFƏLƏRİ
15.1. Sığorta olunan (sığortalı), onun ölməsi halında isə varisləri hadisənin baş verməsi onlara
məlum olduğu tarixdən etibarən 5 (beş) gün ərzində vəziyyəti yazılı şəkildə sığortaçıya
bildirməyə borcludurlar;
15.2 Sığorta olunan (sığortalı), onun ölməsi halında isə varisləri bu məlumatda hadisənin yerini,
tarixini və səbəblərini bildirməyə və əgər varsa həkimdən və ya müvafiq tibb məntəqəsindən
hadisə və onun nəticələri haqqında arayışı sığortaçıya təqdim etməyə borcludurlar;
15.3 Sığorta olunanın (sığortalı) baş verən hadisə barəsində səlahiyyətli dövlət orqanlarına
məlumat verməyə və qanunvericiliklə ona aid edilmiş bütün öhdəlikləri yerinə yetirməyə
borcludur;
15.4 Qəzadan dərhal sonra lazımi müalicəyə başlanılmalı və xəsarət alanın səhhətinin
yaxşılaşması üçün lazımi tədbirlər görülməlidir.
15.5 Sığortaçı, istədiyi vaxt xəsarət alanın (Sığorta olunanın) müayinə və tibbi vəziyyətinə
nəzarət etmək hüququ vardır. Sığortaçının bu müayinə və nəzarəti həyata keçirməsinə mütləq
şərait yaradılmalıdır.
15.6 Xəsarət alanın müalicəsi və vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün sığortaçının tövsiyə etdiyi
həkimin verdiyi məsləhət və təkliflərə əməl etməyə Sığorta olunan (sığortalı) borcludur.
15.7 Sığorta olunan (sığortalı) tərəfindən 14.3 və 14.4-cü bəndlərdə göstərilən vəzifələr qəsdən
yerinə yetirilməzsə, sığortaçı sığorta hadisəsi nəticəsində ortaya çıxan nəticələrə və ya xəsarətin
daha da ağırlaşmasına görə məsuliyyətdən azad edilir. Həmin vəzifələr Sığorta olunandan
(sığortalıdan) asılı olmayan hallara görə yerinə yetirilmədiyi və bunun nəticəsi olaraq xəsarət
alanın vəziyyətinin ağırlaşdığı hallarda sığortaçı ağırlaşan vəziyyətə görə məsuliyyət daşımır;
15.8 Sığorta olunan (sığortalı), onun ölməsi halında isə varisləri, hadisənin nəticələrinin və
sığorta ödənişinin müəyyən edilməsi üçün sığortaçının tələb etdiyi bütün lazımi və əldə edilməsi
mümkün olan sənədləri sığortaçıya təqdim etməyə borcludurlar.

16. SIĞORTA ÖDƏNİŞİNİN MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ
16.1. Bu sığorta növünə görə verilən ödənişin məbləği tərəflərin qarşılıqlı razılığı ilə müəyyən
edilir. 16.2. Tərəflər qarşılıqlı razılığa gələ bilmədikdə, istər ölüm, ömürlük əlillik və əmək
qabiliyyətinin müvəqqəti olaraq itirilməsi ilə əlaqədar, istərsə də əlilliyin dərəcəsi və gündəlik
ödəniş və ya müalicə xərcləri kimi ödənişlərin məbləği maddi dəlillər nəzərə alınmaqla
mütəxəssis və ya ekspert vasitəsi ilə müəyyən edilir.
16.3. Tərəflər müştərək mütəxəssis və ya ekspert seçməkdə razılığa gələ bilmədikləri halda hər
biri öz mütəxəssis və ya ekspertini təyin edir və bunu sifarişli məktubla digər tərəfə bildirir.
Mütəxəssis və ya ekspertlər təyin olunduqları tarixdən etibarən 7 (yeddi) gün ərzində və tədqiqata
başlamazdan əvvəl üçüncü bitərəf mütəxəssisi və ya eksperti seçə bilərlər. Üçüncü mütəxəssis
və ya ekspert yalnız tərəflərin mütəxəssis və ya ekspertlərinin razılığa gələ bilmədikləri məsələlər
barəsində rəy vermək hüququna malikdir. Üçüncü mütəxəssis və ya ekspert rəyini müstəqil
şəkildə yaxud bitərəflərin mütəxəssis və ya ekspertlərilə birlikdə verə bilər. Üçüncü mütəxəssis
və ya ekspertin rəyi tərəflərə eyni zamanda çatdırılır.
16.4. Tərəflərdən hər hansı biri digər tərəfə məlumat verdiyi tarixdən etibarən 15 (on beş) gün
ərzində öz mütəxəssis və ya ekspertini təyin etməzsə, yaxud tərəflərin seçdiyi mütəxəssis və ya
ekspertlər üçüncü mütəxəssis və ya ekspertin seçilməsi barəsində seçildikləri tarixdən etibarən 7
(yeddi) gün ərzində razılığa gələ bilməzlərsə, mütəxəssis və ya ekspertlərin və ya üçüncü bitərəf
mütəxəssis və ya ekspert tərəflərdən birinin təklifi ilə zərərin baş verdiyi ərazidə yerləşən
məhkəmə tərəfindən seçilir.
16.5. Hər iki tərəf üçüncü mütəxəssis və ya ekspertin sığortaçının və ya sığortalının yerləşdiyi və
ya sığorta hadisəsinin meydana gəldiyi rayonun xaricindən seçilməsini tələb etmək hüququna
malikdir və bu tələbin yerinə yetirilməsi vacibdir.
16.6. Mütəxəssis və ya ekspert vəfat edərsə, vəzifəsindən azad edilərsə və ya rədd edilərsə, yenisi
eyni yolla seçilir və araşdırma işi dayandırıldığı yerdən davam etdilir.
16.7. Sığorta olunanın vəfat etməsi ilə təyin edilmiş mütəxəssis və ya ekspertin vəzifəsi bitmir.
Mütəxəssis və ya ekspertlərin ixtisas səviyyələrinin aşağı olmasına görə edilən etiraz, bu şəxslərin
ixtisas səviyyələri müəyyən edildiyi tarixdən etibarən 7 (yeddi) gün ərzində edilmədiyi halda
hüquqi qüvvəsini itirir.
16.8. Mütəxəssis və ya ekspertlər öz tədqiqatlarında tamamilə müstəqildirlər.
16.9. Ödəniş məbləğinin müəyyənləşdirilməsi zamanı mütəxəssis və ya ekspertlər lazımi
bildikləri dəlilləri, qeyd və sənədləri tələb edə və hadisənin baş verdiyi yerdə təhqiqatlar apara
bilərlər.
16.10. Mütəxəssis və ya ekspertlərin ödəniş məbləği haqqında verəcəyi rəy qətidir və tərəflər
buna əməl etməlidirlər.
Mütəxəssis və ya ekspertin qərarına ancaq rəyin real vəziyyətindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqli
olduğu müəyyən olunduğu hallarda etiraz etmək olar və bu rəyin ləğv edilməsi onun bildirildiyi
tarixdən 1 (bir) həftə ərzində hadisənin baş verdiyi ərazinin səlahiyyətli məhkəməsi tərəfindən
həyata keçirilə bilər.
16.11. Tərəflər ödənişin məbləği haqqında razılığa gələ bilmədikdə, veriləcək ödənişin məbləği
ancaq mütəxəssis və ya ekspertlərin qərarına əsaslanır. Ödənişin verilməsi rəyin tərəflərə
göndərildiyi tarixdən əvvəl həyata keçirilə bilməz;
16.12. Tərəflər öz mütəxəssis və ya ekspertinin haqqını ayrı- ayrılıqda ödəyirlər. Tərəflər birlikdə
seçdikləri mütəxəssis və ya ekspertin və ya üçüncü mütəxəssis və ya ekspertin haqqını birlikdə
ödəyirlər.

17. ÖDƏNİŞ MƏBLƏĞİNİN AZALDILMASI VƏ YA LƏĞV EDİLMƏSİ
17.1. Sığorta olunan (sığortalı), sığorta hadisəsi baş verdiyi zaman öz vəzifələrini yerinə
yetirməzsə və bunun nəticəsində zərərin miqdarı artarsa, sığortaçının verəcəyi ödənişdən artan
hissə çıxılır.
17.2. Sığorta olunan (sığortalı) sığorta hadisəsinin baş verməsinə qəsdən şərait yaradarsa və ya
hadisənin nəticəsində dəyən zərərin miqdarını qəsdən artırarsa, sığortaçı ödəniş vermək
öhdəliyindən azad edilir.

18. ÖDƏNİŞİN VERİLMƏSİ
18.1 Sığortalı tərəfindən müvafiq sənədlərin təqdim olunması vaxtından etibarən 15 iş günü
ərzində sığortaçı sığorta ödənişinin verilməsi, yaxud sığorta ödənişi verməkdən imtina olunması
haqqında qərar qəbul edir.
18.2 Sığorta müqaviləsindən irəli gələn ödəniş borcunun sığortaçı tərəfindən ödənilməsi üçün
sığortalının aşağıdakı sənədləri təqdim etməsi zəruridir:
18.2.1 Ərizə forması;
18.2.2 Sığorta şəhadətnaməsi (Sığortalının orijınal nüsxəsi);
18.2.3 Sığortalının və ya sığorta olunanın VVADQ-dan ölüm haqqında şəhadətnamə və ya onun
notarial təsdiqlənmiş surəti;
18.2.4 Pataloqoanatom tədqiqatın (autopsiyanın) protokol surəti və (və ya) ölüm haqqında
şəhadətnamənin əsasında verilmiş ölüm haqqında arayışın surəti;
18.2.5 Sığortalanmış şəxsin məhkəmə qərarı ilə ölmüş hesab olunsa, qüvvəyə minmiş məhkəmə
qərarın surəti;
18.2.6 Bədbəxt hadisə və ya travma nəticəsində ölüm halında – daxili işlər orqanlarından
protokoldan çıxarış və ya istehsalda bədbəxt hadisə haqqında akt;
18.2.7 Müalicə müəssəsində Sığortalanmış şəxsin ölüm halında tibbi kartından və ya xəstəlik
tarixçəsindən çıxarış;
18.2.8 Faydalanan şəxsin təyin olunması haqqında Sığortalının Sığorta olunanın ərizəsi (əgər o
sığorta şəhadətnaməsində tərtib olunubsa);
18.2.9 Varislik haqqında notarial təsdiq olunmuş şəhadətnamənin surəti (əgər ərizəçilər – qanuni
varislərdir);
18.2.10 Şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd;
18.2.11 Sığorta hadisəsinin mahiyyəti ilə əlaqədar olan digər sənədlər.

19. ÖDƏNİŞ VƏ SIĞORTAÇININ MƏSULİYYƏTİNİN SONA ÇATMASI
19.1. Sığortaçı və ya Sığorta olunan ödəniş verilməsini tələb edən sığorta hadisəsi baş verdikdən
sonra müqaviləni ləğv etmək hüququna malikdirlər.
19.2. Müqavilənin sığortaçı tərəfindən ləğv edildiyi hallarda sığorta müqaviləsi bu haqda
məlumatın sifarişli məktubla Sığorta olunana göndərildiyi tarixdən 15 (on beş) gün sonra saat
24.00-da ləğv edilmiş hesab olunur və istifadə edilməmiş müddətin sığorta haqqı gün hesabına
görə hesablanaraq fərqi Sığorta olunana qaytarılır.
19.3. Müqavilənin Sığorta olunan tərəfindən ləğv edildiyi hallarda sığorta müqaviləsi bu haqda
məlumatın sifarişli məktubla sığortaçıya göndərildiyi andan ləğv edilmiş hesab olunur və istifadə
edilməmiş müddətin sığorta haqqı geri qaytarılmır.

DİGƏR MÜDDƏALAR

20. TƏRƏFLƏRİN HÜQUQ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
20.1 Sığortalının hüquqları:
20.1.1 Sığortaçının Sığorta müqaviləsinin şərtlərinə əməl etməsini yoxlamaq, o cümlədən
Sığortaçıdan maliyyə sabitliyi barədə, kommersiya sirri olmayan məlumatı əldə etmək;
20.1.2 Sığorta hadisəsi baş verdikdə Sığortaçıdan sığorta ödənişini həyata keçirməyi tələb etmək.
20.2 Sığortalının vəzifələri:
20.2.1 Sığorta haqqını Sığorta müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş məbləğdə və müddətdə ödəmək;
20.2.2 Sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün zəruri olan, eyni zamanda sığorta müqaviləsi ilə
bağlı digər məlumatları Sığortaçıya təqdim etmək;
20.2.3 Sığorta müqaviləsi bağlanarkən Sığortalı özünə məlum olan və Sığortaçının müqavilədən
imtina etmək, yaxud onu məzmunu dəyişdirilmiş şəkildə bağlamaq qərarına təsir göstərə bilən
bütün hallar barədə Sığortaçıya məlumat vermək;
20.2.4 Sığorta müqaviləsinə aid olan sənədlərin qorunub saxlanmasını təmin etmək.
20.3 Sığortaçının hüquqları:
20.3.1 Sığortalı tərəfindən verilən məlumatları və həmçinin Sığortalı və Sığorta olunan
tərəfindən Sığorta müqaviləsinin şərtlərinə riayət edilməsini yoxlamaq;
20.3.2 Bu Qaydalarda nəzərdə tutulmuş hallarda sığorta ödənişini həyata keçirməkdən imtina
etmək, belə ödənişlərin həyata keçirildiyi hallarda Sığortalı tərəfindən geri qaytarılmasını tələb
etmək;
20.3.3 Sığortalı ona məlum olan riskin qiymətləndirilməsi üçün əhəmiyyətli hallar barəsində və
sığorta hadisəsi haqqında Sığortaçıya qəsdən yanlış məlumat verməsi aşkar olunarsa sığorta
ödənişini həyata keçirməkdən imtina etmək;
20.3.4 Sığorta haqqının hər-hansı ödənilməmiş hissəsi sığorta müqaviləsində göstərilən müddət
ərzində ödənilmədikdə, Sığorta olunanlara xidmətlərin göstərilməsini dayandırmaq yaxud Sığorta
müqaviləsinə xitam vermək;
20.3.5 Bu Qaydalarda nəzərdə tutulmuş qaydada və şərtlərlə sığorta müqaviləsinə xitam vermək.
20.4 Sığortaçının vəzifələri:
20.4.1 Müəyyən edilmiş müddətdə Sığorta şəhadətnaməsini Sığortalıya təqdim etməlidir;
20.4.2 Sığorta hadisəsi baş verdiyi halda müvafiq sənədlər əsasında sığorta ödənişi həyata
keçirmək;
20.4.3 Sığortalı ilə münasibətlərdə məxfiliyi təmin etmək;
20.4.4 Sığorta müqaviləsinin vaxtından əvvəl xitam edilməsi halında, bu Qaydalarda müəyyən
edilmiş qaydada hesablanmış məbləği 30 (otuz) bank günü ərzində Sığortalıya qaytarmaq.

21. MƏLUMAT VƏ XƏBƏRDARLIQLAR
21.1. Sığorta olunanın (sığortalının) xəbərdarlıq və məlumatı sığorta şirkətinin mərkəzinə və ya
sığorta müqaviləsinin bağlanmasına vasitəçilik edən agentə sifarişli məktubla çatdırılır.
21.2. Sığorta şirkətinin xəbərdarlıq və məlumatı Sığorta olunanın (sığortalının) sığorta
şəhadətnaməsində göstərilən hüquqi ünvanına və ya sığorta şəhadətnaməsinin imzalanmasına
vasitəçilik edən agentə bildirilən son huquqi ünvanına sifarişli məktubla çatdırılır.
21.3. Tərəflərə imza edilməklə verilən məktublar və ya teleqraf vasitəsi ilə edilən xəbərdarlıq və
məlumat da sifarişli məktub vasitəsilə bildirilən xəbərdarlıq və məlumat səviyyəsində hüquqi
qüvvəyə malikdir.
a. İŞ SİRLƏRİNİN GİZLİ SAXLANILMASI
Sığortaçı, Sığorta olunana (sığortalıya) aid öyrənəcəyi iş sirrlərini gizli saxlamamaqdan dəyən
ziyan və zərərə görə məsuliyyət daşıyır.
b. MÜBAHİSƏLƏRƏ BAXILMASI
Sığorta müqaviləsi üzrə ortaya çıxan mübahisələr tərəflərin danışıqları yolu ilə həll edilir.
Razılığa gəlinmədiyi təqdirdə mübahisələrə Azərbaycan Respublikasının mövcud
qanunvericiliyində müəyyən olunmuş qaydada aidiyyəti məhkəmələrdə baxılır.

24. MÜDDƏT
Sığorta şəhadətnaməsindən irəli gələn bütün tələblər Azərbaycan Respublikasının mülki
qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə həll edilir.

25. XÜSUSİ ŞƏRTLƏR
Sığorta şəhadətnaməsində əsas şərtlərə və bunlarla əlaqədar olan əlavə şərtlərə (klozlara) zidd
olmayan xüsusi şərtlər də yazıla bilər.

SIĞORTA TƏMİNATININ NÖVLƏRİ ÜZRƏ ÖDƏNİŞ CƏDVƏLİ

“Xalq Sığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti
Fərdi qəza sığortası üzrə tarif dərəcələrinin əsaslandırılması

Tarif dərəcələri əsaslandırılarkən əvvəlcə netto-dərəcələr hesablanır. Netto-dərəcələrin
hesablanmasında aşağıdakı məlumatlardan istifadə edilir:

1. Sığorta hadisəsinin baş verməsi ehtimalı (q) - 0,02;
2. Bir sığorta müqaviləsi üzrə orta sığorta məbləği (So) – 20 000 AZN;
3. Bir sığorta hadisəsi üzrə orta sığorta ödənişi (Sö) - 3 000 AZN;
4. Bağlanılacaq sığorta müqavilələrinin sayı(n) - 600

Tn, Tə və Tr ilə müvafiq olaraq netto-dərəcəni, onun əsas hissəsini və risk üstəliyini işarə edək.
Netto-dərəcənin əsas hissəsi 100 manat sığorta məbləğinə uyğun olaraq aşağıdakı düsturla
hesablanır:

Tə = lOOqSö/So = 100*0,02*3000/20000 = 0,3 AZN

Risk üstəliyini hesablamaq üçün təminat ehtimalmı 0,98 götürək. Bu halda həmin ehtimala uyğun
əmsal a=2 olur. Risk üstəliyi aşağıdakı düsturla hesablanır:

Tr=l,2Tə.a.((l-q)/(nq))1/2= 0,3-l,2-2-((l-0,02)/(600-
0,02))1/2= 0,2 AZN

Tn = Tə + Tr = 0,2 + 0,3 = 0,5 AZN.

Tarif dərəcəsinin strukturu: netto-dərəcə - 70%, yüklənmə - 30%. O cümlədən, işlərin
aparılması xərcləri - 28%, tarif mənfəəti - 2%.
Brutto-dərəcəni Tb ilə işarə edək. Onda brutto-dərəcənin hesablanması düsturuna
əsasən

Tb = Tn /(1-f) = 0,5/(1-0,3) = 0,7 AZN.

Sığorta olunanın istehsal və ya qeyri-istehsal sahəsində çalışmasından, yerinə yetirdiyi işin
təhlükəlilik dərəcəsindən və s. amillərdən asılı olaraq baza tarif dərəcəsinə azaldıcı və artırıcı
əmsallar tətbiq edilir. Ona görə də, yekun tarif dərəcəsi 0,1% - 5,0% aralığında dəyişir, lakin
minimum sığorta məbləğinə minimum 20 AZN sığorta haqqı tətbiq edilə bilər.